سرقفلی چیست
قانون‌گذار در سال ۱۳۷۶ از عنوان حق کسب و یا تجارت دست کشید و اصطلاح سرقفلی را که در بین مردم رواج بود در قانون وارد کرد. سرقفلی در قانون جدید شرایط متفاوتی با حق کسب در قراردادهای قبل از این تاریخ دارد. در نتیجه اگر قرارداد اجارهی شما از دوم مهرماه ۱۳۷۶ به بعد بسته شده باشد، شامل این قانون جدید است که دارای نکاتی می باشد:
الف- حق کسب مستأجر اجازه می‌داد پس از پایان یافتن مدت اجاره به زندگی خود در ملکِ مورد اجاره ادامه دهد و مالک فقط در موارد خاصی می‌توانست مستأجر را مجبور به تخلیه‌ی ملک کند. حق سرقفلی در قانون ۱۳۷۶ این چنین نمی باشد و مستأجر با پایان یافتن مدت اجاره باید خانه را خالی کند، مگر اینکه با صاحب خانه برای تمدید قرارداد جدید ببند.
ب- حق سرقفلی برخلاف حق کسب، به صورت قانونی و اجباری ایجاد نمی‌شود بلکه نیازمند رضایت مالک و مستأجر است. در واقع اگر مالک و مستأجر در مورد سرقفلی با هم موافقت نکنند، مستأجر در هنگام تخلیه، نمی‌تواند بابت سرقفلی ادعایی داشته باشد. این رضایت به 3 شیوه امکان پذیر می باشد:
1-در زمان بستن قرارداد، مستأجر مبلغی را با عنوان سرقفلی به مالک پرداخت کند: در واقع همان سرقفلی می باشد. در این صورت با پایان یافتن مدت اجاره، مستأجر باید خانه را تخلیه کند،و مالک باید مبلغ سرقفلی را به قیمت روز به او برگرداند. در نتیجه برای گرفتن حق سرقفلی باید به 3 نکته داشته باشید: مکان باید کاربری تجاری داشته باشد، قراردادی که منعقد می‌کنید باید عنوان اجاره داشته باشد و مبلغی که می‌پردازید باید حتما به عنوان سرقفلی (نه با عناوین دیگری مانند ودیعه) پرداخت شود.
2- در زمان بستن قراداد اجاره، طرفین در قرارداد شرط کنند که مالک، ملک تجاری خود را به شخص دیگری اجاره ندهد و هر سال با اجارهی متعارف به مستأجر فعلی واگذار کند. در این صورت باز هم مانند مورد قبل با انقضای مدت اجاره، مستأجر باید نخلیه کندو مالک باید مبلغی را به عنوان سرقفلی به او بپردازد.
3-در زمان بستن قرارداد اجاره،باید ذکر شود که تا زمانی‌که ملک مورد اجاره در اختیار مستأجر است، صاحب خانه اجازه ندارد اجاره خانه را افزایش بدهد و یا تخلیه را ندارد و هر سال خانه و یا ملک تجاری خود را با همان اجاره به مستأجر واگذار می‌کند، در این صورت مستأجر می‌تواند درصورت تقاضای صاحب خانه برای تخیله‌ی ملک، مبلغی را برای جبران حق سرقفلی خود دریافت کند.